Eretria News

Τρεις πολιτισμοί που χρόνια τώρα παρ΄όλες τις προσπάθειες που έχουν κάνει οι τοπικοί σύλλογοι και μεμονωμένοι πολίτες ζητούν στέγη.

Ερετριείς – Ψαριανοί – Μικρασιάτες

Ένα σπίτι για να μην ξεχαστούν, για να διδάξουν την ιστορία όχι μόνο στους επισκέπτες της Ερέτριας, αλλά και σε εμάς τους ίδιους.

Ένα σπίτι για να τιμήσουμε και εμείς με την σειρά μας όλους εκείνους που άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην ίδια την ζωή μας, μέσα απο τον τρόπο ζωής τους, μέσα απο την καθημερινότητα τους, απο την διατροφή τους, τον τρόπο σκέψης τους και όλα εκείνα που δημιουργούν ιστορία. Την ιστορία του τόπου μας… την δική μας ιστορία… τις ρίζες μας…

Έχουμε έρθει ήδη σε επαφή με άλλα Λαογραφικά μουσεία ανα την Ελλάδα, και αρκετοί μουσειολόγοι έδειξαν θετική διάθεση να μας ενημερώσουν και να μας βοηθήσουν να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα…

Επίσης αρκετοί είναι οι συμπολίτες μας που θέλουν να δωρίσουν εκθέματα… και ακόμα περισσότερη η όρεξη των μελών του συλλόγου μας να φτιάξουμε το Λαογραφικό Μουσείο…

Λείπει όμως το βασικό… Το οίκημα που θα το φιλοξενήσει… !!!
Σας ζητάμε λοιπόν να μας βοηθήσετε… Να κοινοποιήσετε αυτό το άρθρο μήπως και με αυτό το τρόπο βρεθεί κάποιος να μας παραχωρήσει τον χώρο για να ξεκινήσουμε και εμείς έναν απο τους πιο σημαντικούς στόχους του Συλλόγου μας.

Η Ερέτρια των νεότερων χρόνων

Η Ερέτρια, όπως προαναφέρθηκε, από τον 5^ο περίπου αιώνα μ.Χ. μέχρι και την απελευθέρωση του γένους από τον τούρκικο ζυγό ήταν έρημη. Έτσι, ο χώρος ήταν ελεύθερος να δεχθεί νέους κατοίκους. Η μοίρα θέλησε τούτοι οι άνθρωποι να είναι οι περιπλανώμενοι από τις 24 Ιουνίου του 1824 -μετά την καταστροφή του ηρωικού τους νησιού-Ψαριανοί.

Τη μέρα της καταστροφής των Ψαρών, υπό δραματικές συνθήκες, 3.000 περίπου Ψαριανοί, από εκείνους που βρέθηκαν σ’ εκείνο το ολοκαύτωμα, έπειτα από μια απελπισμένη και επικίνδυνη προσπάθεια εξόδου, ανάμεσα από τα τούρκικα πλοία, κατόρθωσαν να σωθούν.

Να θυμίσουμε, ότι στις 26 Μαρτίου (7 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο) του 1833, έπειτα από 363 ολόκληρα χρόνια πικρής σκλαβιάς, η Εύβοια επιτέλους ήταν ελεύθερη!

Με την έκδοση Βασιλικού Διατάγματος, στις 7/19 Δεκεμβρίου του 1833, αποφασίστηκε η εγκατάσταση των Ψαριανών στην Ερέτρια. Ακολούθησαν και άλλα Διατάγματα, κάποια μάλιστα απ’ αυτά δεν δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Για να πάρουν, όμως, στην κατοχή τους κτήματα και οικόπεδα εδώ οι Ψαριανοί θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα, γιατί τα γρανάζια της κρατικής μηχανής ήσαν πολύ βραδυκίνητα…

Τα βάσανά τους άρχισαν να παίρνουν τέλος στις 30 Μαΐου του 1847, τρεις περίπου μήνες μετά τη δημοσίευση τουΝόμου ΝΗ «περί συνοικισμού των Ψαριανών»

Τότε πολλοί από τους περιπλανώμενους Ψαριανούς πήραν κτήματα και οικόπεδα στην Ερέτρια και άρχισαν να χτίζουν εδώ τα σπίτια τους

Τούτα τα χρόνια, που αναστήθηκε η επί αιώνες ερειπωμένη Ερέτρια, αρχίζει και η νεότερη ιστορία της πόλης.

Ανάμεσα σ’ εκείνα τα σπίτια που χτίστηκαν τότε εδώ –αλλά σήμερα δεν υπάρχει- ήταν κι αυτό του ζωντανού θρύλου, του μπουρλοτιέρη και ναυάρχου Κωσταντή Κανάρη, του μετέπειτα Γερουσιαστή, Υπουργού και Πρωθυπουργού της Ελλάδας. Αργότερα έχτισαν σπίτι εδώ και ο γιος του Μιλτιάδης, καθώς και ο γαμπρός του μηχανικός Θανάσης Γεωργιάδης, σύζυγος της κόρης του Αθηνάς.

Να προστεθεί, πως σε έκφραση εθνικής ευγνωμοσύνης, για τις προσφορές τους, αλλά και για τα πολλά δεινά που υπέστησαν οι Ψαριανοί, ηΠολιτεία τούς παραχώρησε και κάποια προνόμια.

Έτσι, με ψήφισμα του 1844 ορίστηκε προνομιακή εκλογή δύο βουλευτών για τους Ψαριανούς, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ψηφοφόρων. Το προνόμιο τούτο κράτησε μέχρι το 1935, οπότε το κατάργησε ο Γ. Κονδύλης, όταν βρέθηκε για λίγο στην αντιβασιλεία.

Να πούμε ακόμα πως με Β. Δ. του 1848 η Ερέτρια «τιμής ένεκεν» ονομάστηκε Δήμος, αν και δεν είχε τον απαιτούμενο αριθμό κατοίκων.

Με άλλο Διάταγμα του 1849, η καινούρια πόλη μετονομάστηκε σε Νέα Ψαρά. Όμως, τούτη η ονομασία έμεινε μόνο στα χαρτιά, αφού κι αυτοί οι ίδιοι οι Ψαριανοί χρησιμοποιούσαν το όνομα Ερέτρια.

Στα μητρώα του Δήμου Νέων Ψαρών ήσαν γραμμένοι οι απανταχού διαμένοντες Ψαριανοί. Έτσι, κάθε φορά που γίνονταν βουλευτικές ή δημοτικές εκλογές, όπου κι αν κατοικούσαν, εδώ έρχονταν και ψήφιζαν. Και ο Κανάρης εδώ ψήφιζε και με τους ψήφους των Ερετριανών εκλεγόταν βουλευτής.

Λέγεται ότι οι περισσότεροι ντόπιοι, που κατοικούσαν στις γύρω περιοχές, δεν είδαν με καλό μάτι τον ερχομό και την εγκατάσταση των Ψαριανών στην Ερέτρια. Πολύ περισσότερο οι τσοπάνηδες, που είδαν να τούς λιγοστεύουν τα βοσκοτόπια.

Όπως και να έχει, πολλοί Ψαριανοί σποραδικά άρχισαν να εγκαταλείπουν την Ερέτρια και ιδιαίτερα το 1912, όταν το ηρωικό νησί της «Ολόμαυρης Ράχης» απελευθερώθηκε και ανασυστάθηκε η Κοινότητα των Παλαιών Ψαρών.

Όμως, αν και οι περισσότεροι Ψαριανοί είχαν εγκαταλείψει την Ερέτρια, η πόλη εξακολουθούσε να φέρει την ονομασία Νέα Ψαρά. Μισόν αιώνα περίπου αργότερα, με το Β.Δ. 523/23-7-1960 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 124/1960), ξαναπήρε το παλιό της όνομα: Ερέτρια.

Το 1922, όταν ήρθαν για τον ελληνισμό και πάλι δίσεκτα χρόνια και τα καραβάνια με τους κατατρεγμένους/ξεριζωμένους, από τα μέρη του ήλιου, έφτασαν στην Ελλάδα, η νυφούλα του Ευβοϊκού ήταν σε θέση να δεχθεί και ένα μέρος απ’ τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Κάποιους από εκείνους τους δυστυχισμένους, που με την ψυχή στο στόμα ζητούσαν μια ζεστή γωνιά, για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Να κάνουν μια καινούργια αρχή, για ένα ειρηνικό, για ένα καλύτερο αύριο. Να βρουν τα χαμένα βήματά τους και να ζήσουν μια ήρεμη και πιο ευτυχισμένη ζωή!

Βέβαια, πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, οι πληγές απ’ αυτή την πικρή ιστορία έχουν κλείσει προ πολλού. Οι πρόσφυγες, που ήρθαν εδώ, με τη δουλειά τους κατάφεραν να ξεπεράσουν τα δεινά του ξεριζωμού και να ενταχθούν επάξια στους κόλπους μιας συνεχώς εξελισσόμενης κοινωνίας.

Η Ερέτρια σήμερα

Η σημερινή Ερέτρια είναι μια σύγχρονη κωμόπολη που, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, έγινε πόλος έλξης και άρχισε ν’ αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς.

Δεν είναι τυχαίο που νέοι κάτοικοι, από διάφορα μέρη και περισσότερο από την περιοχή της Αθήνας, έχουν επιλέξει τούτη την πόλη για να κτίσουν όχι μόνο την εξοχική, αλλά και τη μόνιμη κατοικία τους.

Σήμερα η Ερέτρια αριθμεί πάνω από έξι χιλιάδες κατοίκους, οι οποίοι τους θερινούς μήνες τετραπλασιάζονται, αφού η πόλη σιγά-σιγά αναδείχτηκε σ’ ένα σπουδαίο θέρετρο. Τα πορθμεία της έχουν πυκνή καθημερινή ανταπόκριση με τον Ωρωπό, όλη τη διάρκεια του έτους.

Οι δαντελωτές της παραλίες θεωρούνται από τις πλέον ωραιότερες του Ευβοϊκού. Στην ευρύτερη περιοχή της βρίσκονται μερικές από τις μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες της Εύβοιας, οι οποίες κάθε χρόνο φιλοξενούν ένα μεγάλο αριθμό Ελλήνων και ξένων τουριστών.

Ο επισκέπτης της Ερέτριας έχει την ευκαιρία να ηρεμήσει απολαμβάνοντας το απαλό τοπίο και τη γαλήνια θάλασσα του Ευβοϊκού.

Το υπέροχο λιμάνι της πόλης -που ανατολικά αγκαλιάζεται απ’ το πανέμορφο Πεζονήσι/Νησί των Ονείρων-, οι γραφικές της ακρογιαλιές και η γενικότερη τουριστική της υποδομή καθιστούν την Ερέτρια ιδανικό τόπο διακοπών.

Η αγορά της πόλης προσφέρει οτιδήποτε χρειαστεί κανείς, στις δε παραδοσιακές της ταβέρνες, που οι περισσότερες βρίσκονται στην παραλία, θα βρει ποικιλία εδεσμάτων σε λογικές τιμές.

Ο επισκέπτης όπου κι αν στραφεί, στους μικρούς και μεγάλους περιπάτους του, θα έρθει σε επαφή με την ιστορία της πόλης. Θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει τα υπολείμματα από τα Αρχοντόσπιτα του 4^ου π. Χ. αιώνα, το Θέατρο, το ναό του Δαφνηφόρου Απόλλωνα, τα Ρωμαϊκά Λουτρά. Ακόμα ίχνη από το ναό του Διονύσου και του Ισείου, το σπίτι με τα υπέροχα ψηφιδωτά, όπως και τα αξιόλογα νεοκλασικά κτίρια της πόλης.

Λίγο παραπάνω χρόνος θα χρειαστεί για μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Εκεί μπορεί κανείς να δει και να θαυμάσει πολύ ενδιαφέροντα εκθέματα, όπως πανάρχαια ευρήματα από το Λευκαντί και την Ερέτρια των γεωμετρικών χρόνων. Ακόμα υπέροχα αρχαϊκά γλυπτά από το δυτικό αέτωμα του ναού του Απόλλωνα, με το μοναδικό σωζόμενο σύμπλεγμα Θησέα και Αντιόπης. Ευρήματα από το ιερό της Αμαρυνθίας Αρτέμιδας κ.ά.

Ενδιαφέρουσα είναι και μια περιήγηση στα γύρω χωριά: Αμάρυνθο, Άνω Βάθεια, Καλλιθέα, Γυμνού, Σέττα, Γέροντα, Θεολόγο και σε αρκετά άλλα μέρη.

Επιλογικά σημειώνουμε ότι στο Δήμο Ερέτριας, με την εφαρμογή του νόμου «Καλλικράτης», με τον οποίο έγιναν οι εκλογές τον Νοέμβριο του 2010, συγχωνεύτηκε και ο Δήμος Αμαρυνθίων. Στην απογραφή του 2001 οι κάτοικοι της Ερέτριας ήσαν 5.969 και της Αμαρύνθου 7.356. Στην τελευταία απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του σημερινού Δήμου της Ερέτριας (μαζί δηλαδή και των δύο πρώην Δήμων Ερέτριας και Αμαρυνθίων) είναι 13.160 κάτοικοι (6.690 άντρες και 6.470 γυναίκες).

Πηγή: Γιάννης Μαγκούτας

gianmag@hol.gr , Τηλ.:22290/63196, 210/7664151, Κιν.: 6945367113, 6974690471